5.25.2009

ფრანც იოზეფ ჰაიდნი / 1732 – 1809 /

იოზეფ ჰაიდნი დაიბადა 1732წელს სოფელ რორაუში ვენის მახლობლად, ხელოსნის ოჯახში. პატარა ჰაიდნს ბავშვობიდანვე აღმოაჩნდა მუსიკალური ნიჭი. ჰაიდნის შესანიშნავი ხმა ადრეულ ასაკშივე შენიშნეს და იგი ჰამბურგის საეკლესიო გუნდში ჩარიცხეს. იგი ღტულ სოლო ნომრებს ასრულებდა. ტაძრის სკოლაში ბავშვებს ძალიან ღტულ პირობებში უწევდათ ცხოვრება. სწავლის პერიოდში ჰაიდნმა დაიწყო ნაწარმოებების წერა, მაგრამ პედაგოგებმა ამას ყურადღება არ მიაქციეს და 9 წლის განმავლობაში მხოლოდ ორი გაკვეთილი მისცეს კომპოზიციაში.

16 წლის ჰაიდნმა ხმა დაკარგა და გააძევეს ტაძრიდან. მან დაიწყო დამოუკიდებელი ცხოვრება. უკრავდა ვიოლინოზე საზეიმო საღამოებზე. დაკვეთით ქმნიდა ნაწარმოებებს, მაგრამ გრძნობდა რომ ცოდნის გაღრმავება საჭირო იყო. მან ცოდნის შესაძენად აკომპანიატორად დაიწყო მუშაობა იტალიელ კომპოზიტორად პორპორასთან.

1761 წელსჰაიდნი მიიწვიეს ქ.ეიზენშტატში უნგრელი თავადის ესტერგაზის სასახლეში გუნდის და ორკესტრის ხელმძღვანელად. აქ მნა 30 წელი დაჰყო კაპელმეისტერის თანამდებობაზე. იგი თავადის გემოვნებით ქმნიდა ნაწარმოებებს: სიმფონიებს, ოპერებს, კვარტეტებს. მას საშუალება ჰქონდა ახლადშექმნილი ნაწარმოებები მაშინვე მოესმინა ცოცხალი შესრულებით, რაც ბევირ გამოსწორების საშუალებას აძლევდა.

ჰაიდნისათვის უდიდეს სიამოვნებას წარმოადგენდა მოცარტთანს ერთად კვარტეტში დაკვრა, სადაც ჰაიდნი ასრულებდა ვიოლინოს პარტიას, ხოლო მოცარტი ალტის პარტიას.

1791 წელს ჰაიდნი 60 წლის იყო.ამ დროს გარდაიცვალა თავადი ესტერგაზი. მის მეუღლეს არ უყვარდ მუსიკა და მუსიკოსები დაითხოვა. ჰაიდნს პენისა დაუნიშნა. ამის შემდეგ ჰაიდნი თავისუფალი მუსიკოსია და მან კონცერტებით მოიარა ინგლისი. ინგლისში ჰაიდნი უდიდესი წარმატბით სარგებლობდა. მას მიანიჭეს ოქსფორდის უნივერსიტეტის საპატიო წევრის წოდება.ლონდონელთა დაკვეთით მან 12 ლონდონის სიმფონია დაწერა.

ლონდონიდან დაბრუნებისას იგი შეჩერდა გერმანიის ქალაქ ბონში, სადაც გაიცნო ახალგაზრდა ბეთჰოვენი, რომელსაც დიდი მომავალი უწინასწარმეტყველა. ვენაში რომ დაბრუნდა, მას მოცარტუ უკვე გარდაცვლილი დახვდა. ვენაში მან დაწერა ორი ორატორია: "სამყაროს შექმნა" და "წელიწადის დრონი"

1809წელს ჰაიდნი ქალაქ ვენაში გარდაიცვალა. შემდეგ მისი ნეშტი ქ. ეიზენშტატში გადაასვენეს სადაც მან თავისი ცხოვრების ძირითადი წლები გაატარა.