3.12.2009

იოჰან სებასტიან ბახი / 1685 - 1750 /


იოჰან სებასტიან ბახი არის უდიდესი ჰუმანისტი კომპოზიტორი, რომელმაც თავის შემოქმედებაში განასახიერა უბრალო ადამიანის მდიდარი სულიერი სამყარო.

იოჰან სებასტიან ბახი დაიბადა 1685წელს გერმანიის ქალაქ ეიზენახში. ბახის გვარიდან არა ერთი დიდებული კომპოზიტორი გამოსულა, ამიტომ გერმანიაში ყოველ მუსიკოსს უწოდებდნენ ბახს და ყოველ ბახს უწოდებდნენ მუსიკოსს. პირველი მუსიკალური გაკვეთილები ბახმა მამისაგან მიიღო, რომელიც იყო მევიოლინე. იგი ბავშვობიდან სწავლობდა ორღანზე დაკვრას, ასევე მას ჰქონდა კარგი ხმა (სოპრანო). 9 წლისა დაობლდა და მისი აღზრდა უფროსმა ძმამ ქრისტოფმა იტვირთა. მისი ძმა იყო არაგულისხმიერი მუსიკოსი, ამიტომ მის მიერ ჩატარებული გაკვეთილები ერთფეროვანი იყო, რამაც ბახს თვითგანვითარებისაკენ სწრაფვა უფრო გაუღვივა.

15 წლის ბახმა დამოუკიდებლად დაიწყო ცხოვრება. იგი მუშაობდა ვიოლინოზე, ორღანზე, კლავესინზე დამკვრელად, კაპელმეისტერად და კომპოზიტორად. იგი სწავლობდა არა მარტო გერმანელი, არამედ იტალიელი, ფრანგი და სხვა კომპოზიტორთა შემოქმედებას.

მას იმ დროისათვს ცნობდენენ გამოჩენილ ვირტუოზ იმპროვიზატორად ორღანზე. ერთხელ იგი მიიწვიეს ქ.დრეზდენში შესაჯიბრებლად ფრანგ ორღანისტსა და კლავისინისტ ლუი მარშანთან, როდესაც მარშანი შეჯიბრის წინა დღეს შეხვდა ბახს და მოუსმინა, იმ ღამესევე იგი ქალაქიდან წავიდა.

1708წლიდან ბახი გადასახლდა ვაიმარში სასახლის კარის მუსიკოსად და ქალაქის ორღანისტად. აქ მან დაწერა თავისი საუკეთესო საორღანო ნაწარმოები ტოკატა და ფუგა რე მინორი, პასკალი დო მინორი. ეს ნაწარმოებეი გამოირჩევა სინაარსის უდიდესი სიღრმით, მასშტაბის გრანდიოზულობით, ოსტატობის სრულყოფით.

1717 წელს იგი გადასახლდა თავისი ოჯახით ქ.კეტენში, სადაც წერდა საკლავირო და საორკესტრო ნაწარმოებებს. მათ სორისაა 24 პრელუდია და ფუგა კარგად ტემპერირებული კლავირისათვის /I ტომი/. იგი მიწვეული იყო კეტენის პრინცის სასახლეში, სადაც ხელმძღვანელობდა პატაერა ორკესტრს. ამ პერიდში აქვს დაწერილი ორხმიანი და სამხმიანი ინვენციები, ფრანგული და ინგლისური სუიტები.

1823 წლიდან ბახი გადასახლდა ლაიფციგში, სადაც ცხოვრობდა სიცოცხლის ბოლომდე. იგი მუშაობდა წმ. თომას საეკლესიო სკოლაში გუნდის ხელმძღვანელად, სადაც უნდა ეწერა მხოლოდ ისეთი მუსიკა, რომელიც ღმრთისმსახურებასი გამოდგებოდა.

ლაიფციგში მან დაწერა საუკეთესო ვოკალურ – ინსტრუმენტული ნაწარმოებები: 250 კანტატა, მათეს და იოანეს პასიონები (პასიონი – ლათ. წამება),სადაც ასახული ქრისტეს ტანჯვანი. მან დაწერა მეს სი მინორი, რომელიც გასცდა საეკლესიო ჩარჩოებს და საკონცერტო ხასიათი მიიღო. მან დაწერა კარგად ტემპერირებული კლავირის II ტომი, სადაც შევიდა 34 პრელუდია და ფუგა.

ბახს ყავდა მუსიკალური ნიჭით დაჯილდოებული ოჯახი. მისი მეუღლეს ანა მაგდალინა ბახს საუცხოო სოპრანო ჰქონდა, ასევე მის ქალიშვილსაც. მისი ვაჟებიც ვილჰელმ ფრიდმანი, ფილიპ ემანუილი, იოჰან ქრისტიანიც ბრწყინვალე ნიჭის პატრონები იყვნენ. ბახი საკუთარი ოჯახისთვის წერდა ანსამბლებს.

სიცოცხლის უკანასკნელ წლებში ბახი დაბრმავდა და კარნახით აწერინებდა იგი საკუთარ ნაწარმოებებს.

1750 წელს ლაიფციგში გარდაიცვალა ბახი.

იგი მალე მიეცა დავიწყებას. მისი საფლავიც კი დაიკარგა ეკლესიის ეზოს რეკონტრუქციის დროს. მისი აღიარება, მხოლოდ 100 წლის შემდეგ დაიწყო, გრემანელი კომპოზიტორის მენდელსონის თაოსნობით.

3.11.2009

ვოლფგანგ ამადეუს მოცარტი / 1756 – 1791 /


ვოლფგანაგ ამადეუს მოცარტი დაიბადა 1756 წელს ავსტრიის ქალაქ ზალცბურგში. მამამისი ლეოპოლდ მოცარტი იყო სასახლის კარის მუსიკოსი. მან შენიშნა შვილის მუსიკალური ნიჭი და მეცადინეობა ადრეულ ასაკში დააწყებინა. მუსიკალური ნიჭი მოცარტმა უკვე 3 წლის ასაკში გამოვალინა და 4 წლისა უკვე წერს კონცერტს კლავისინისათვის. იგი დაჯილდოებული იყო თითების ბრწყინვალე ბუნებრივი ტექნიკით და 6 წლის ასაკში უკრეავდა რთულ, ვირტუოზულ ნაწარმოებებს კლავისინზე, ვიოლინოსა და ორღანზე.

6 წლის მოცარტი მამას მიყავს საკონცერტო მოგზაურობაში,სადაც მან ბრწყინვალე გამოსვლები ჩაატარა მინხენში, ვენაში, პარიზში, ლონდონში, ამსტერადმში, ჰააგასა და ჟენევაში.

პატარა ვირტუოზი ასრულებდა, როგორც სოლო ნომრებს ასევე უკრავდა ოთხ ხელში. იგი უკრავდ ურთულეს პასაჟებს ფარდა გადაფარებულ კლავიშებზე. მას "მე–18 საუკუნის სასწაული" შეარქვეს. მოცარტი პარალელურად წერდა სონატებს, სიმფონიებს, ვარიაციებს. იგი 1766 წელს ზალცბურგში ბრუნდება.


იგი კვალვ ახალ საკონცერტო პროგრამასა და კომპოზიციაზე იწყებს მუშაობას. ასევე გატაცებით სწავლობს ისტორიას, გეოგრაფიას, ხატვას, განსაკუთრებიტ აინტერესებდა არიტმეტიკა, სწავლობს უცხო ენებს: ფრანგულს, ინგლისურს, ლატინურს, იტალიურს. მან ვენის საოპერო ტთეატრისათვის დაწერა კომიკური ოპერა, მაგრამ ვენაში იგი არ დაიდგა, რაც მძიმედ განიცადა მოცარტმა.

1770–1773წლებში იგი კვლავ მიდის მამასთან ერთად საკონცერტო მოგზაურობაში. მან ტრიუმფალური წარმატება მოიპოვა ქალაქებში: რომი, მილანი, ფლორენცია, ვენეცია, სადაც იგი უკრვდა კლავისინზე, ვიოლინოსა და ორღანზე. მილანიას საოპერო სცენაზე დადგეს მისი ოპერა "მითრიდატე პონტოს მეფე",რომელმაც დიდი წარმატება მოიპოვა.


მოცარტმა არაჩვეულებრივი მეხსიერებითაც განაცვიფრა იტალიელები. მან რომში ყოფნის დროს ერთი მოსმენით დაიმახსოვრა მრავალხმიანი საგუნდო ნაწარმოები "მიზეზერე" და სახლში მისვლისას ნოტებზე ჩაიწერა. ეს ნაწარმოები წელიწადში მხოლოდ ორჯერ სრულდებოდა და მისი ნოტებზე გადატანა არ შეიძლებოდა.

14 წლის მოცარტი აირჩიეს ბოლონიის აკადემიის საპატიო წევრად.

ვენაში ცხოვრების წლები მოცარტის საუკეთესო წლებია /1781–1791/. იგი წერს ოპერებს: "სერალიდან გატაცება", "ფიგაროს ქორწინება", "დონ–ჟუანი", "ჯადოსნური ფლეიტა". 1788 წელს მან დაწერა თავისი საუკეთესო სამი უკანასკნელი სიმფონია – მი ბემოლ მაჟორი, სოლ მინორი და დო მაჟორი. დაწერა ასევე კვარტეტები, სადაც ჰაიდნის გავკლენა აშკარად იგრძნობა.

მოცარტის უკანასკნელი ნაწარმოები იყო "რექვიემი", რომელიც სამგლოვიარო ხასიათის საგუნდო ნაწარმოებს წარმოადგენს. იგი მას ერთმე უცნობმა ადმიანმა სთხოვა დაეწერა, რომელსაც სურდა თავისად გაესაღებინა. მოცარტი თითქოს გრძნობდა, რომ თავისთვის წერდა ამ რექვიემს.

მოცარტი მოულოდნელად 1791 წელს გარდაიცვალა

მოცარტის შემოქმედება უდიდესი ჟანრობრივი მრავაფეროვნებით, მელოდიური სიმდიდრით, სრულყოფილი ფორმებით და მხატვრული სიმართლით, ღრმა შინაარსიანობით გამოირჩევა.

ლუდვიგ ვან ბეთჰოვენი / 1770 - 1827 /

ბეთჰოვენი დაიბადა 1770წელს გერმანიის ქალაქ ბონში. მისი პაპა იყო სასახლის კარის კაპელმეისტერ, მამა კი მომღერალი. ბავშვობაში შენიშნა მამამ ვაჟის მუსიკალური ნიჭი.

მამამისი იყო ძალიან მკაცრი. იგი მზინარე ბავშვს აღვიძებდა და აიძულებდა 7–8 საათი ემეცადინა. იგი ცდილობდა შვილისაგან პატარა ვირტუოზი გამოეყვანა. 8 წლის ბეთჰოვენმა გამაღტა პირველი კონცერტი კიოლნში. ამ პერიოდისათვის იგი უკვე უკრავდა კლავისინზე, ფორტეპიანოზე, ალტზე.

1782წელს ბეთჰოვენი ეცნობა კომპოზიტორსა და ორღანისტს ქრისტიან ნეფეს. ნეფემ გააცნო ბეთჰოვენს ცნობილ კომპოზიტორთა შემოქმედება. ნეფეს დახმარებით გამოსცა ბეთჰოვენმა პირველი ნაწარმოები: ვარიაციები დრესლერის მარშის თემაზე. 1787წელს იგი ხვდება მოცარტს. მისი მოსმენის შემდეგ, მოცარტმა აღფრთოვანებით წარმოთქვა: "მიაქციეთ ყურადღება მეგობრებო! მასზე მალე მთელი მსოფლიო ილაპარკებს"

1792წელს ბეთჰოვენი გადადის ვენაში საცხოვრებლად. იგი ცნობილი ხდება როგორც პიანისტი, შემდგომ კი როგორც კომპოზიტორი.

ეთჰოვენის ტრაგედია იყო სიყრუე, რომელიც 26 წლის ასაკიდან ეწყება. მკურნალობა უშედეგო იყო და ნელ–ნელა ძლიერდებოდა. მიუხდავად ამისა იგი სულით არ დაცემულა.

1803 – 1813წლები ბეთჰოვენის შემოქმედების აყვავების პერიოდია. მნ შექმნა უვერტიურები: "ეგმონტი","კორეოლანი", საფორტეპიანო სონატა "აპასიონატა","კრეიცერის სონატა" ვიოლინოსა და ფორტეპიანოსათვის, საფორტეპიანო, სავიოლინო კონცერტები, კვარტეტები, გმირული ოპერა "ფიდელიო".

1815 წლიდან მისი შემოქმედების კრიზისის პერიოდია, მიუხედავად ამისა მან სძლია მძიმე სულიერ განცდებს და დაწერა IX სიმფონია. ეს სიმფონია მან სიყრუის პერიოდსი დაწერა.

ბეთჰოვენის ტალანტს ბევრი თაყვანისმცემელი ჰყავდა. მათ შორის იყო შუბერტი.

1827 წელს გარდაიცვალა ბეთჰოვენი. მისი დაკრძალვა გრანდიოზულ მანიფესტაციად გადაიქცა. მის კუბოს 20 ათასი ადამიანნი მისდევდა. იგი ვენის სასაფლაოზე დაასაფლავეს.

ბეთჰოვენის შემოქმედება არის კლასიკური მუსიკის მწვერვალი. მის შემდეგ იწყება ახალი მიმართულება მუსიკაში – რომანტიზმი.

ფრედერიკ შოპენი / 1810 – 1849 /

ფრიდერიკ შოპენი დაიბადა 1810 წელს ქ. ვარშავის მახლობლად ჟელიაზოვა ვოლიაში. იგი მუსიკალურ ოჯახში იზრდებოდა. მამა უკრავდა ფორტეპიანოზე. მუსიკაში მეცადინეობა მან 5 წლს ასაკიდან დაიწყო. მისი პირველი მასწავლებელი იყო ცნობილი მუსიკოსი ჟივნი. მან ბახისა და მოცარტის მუსიკის უდიდესი სიყვარული ჩაუნერგა შოპენს.

7 წლის შოპენმა I კონცერტი გამართა ვარშავაში. ამ კონცერტზე მან თავისი პირველი ნაწარმოები პოლონეზი შეასრულა.

1826 – 1829წლებში სწავლობს კონსერვატორიაში. კომპოზიციაში მეცადინეობდა ელსნერთან. კონსერვატორიაში სწავლის პერიოდში შოპენმა დაწერა ორი სფორტეპიანო კონცერტი.

1829 წელს შოპენი ვენაში მიემგზავრება კონცერტების ჩასატარებლად. 1830 წელს პოლონეთში მოხდა აჯანყება. ამ თემასთან დაკავსირებით შოპენმა დაწერა ეტიუდი დო მინორი "რევოლუციური"

1831 წლიდან შოპენი პარიზშია, რომელიც ევროპის ერთ–ერთ მოწინავე ცენტრს წარმოადგენდა. შოპენმა ჩასვლისთანავე დაიპყრო პარიზი. შოპენი მსოფლიოს საუკეთესო პიანისტად აღიარეს.

პარიზში ცხოვრების წლები არის მისი შემოქმედების აყვავების მწვერვალი. მან შექმნა ბრწყინვალე ნაწარმოებები: სონატა სი ბემოლ მინორი, ბალადები, ფანტაზია ფა მინორი, სკერცოები , მაზურკები, ნოქტიურნები. პირადი ცხოვრება ცუდად წარემართა, მამა გარდაეცვალა, განხეთქილება მოუხდა ჟორჟ სანდთან და დარჩა მარტო. მას უკანასკნელი ორი წლის განმავლობაში არაფერი დაუწერია. მატერიალური მდგომარეობის გაუმჯობესების მიზნით გაემგზავრა კონცერტებით ინგლისში. უკანასკნელი კონცერტი პოლონელი ემიგრანტების სასარგებლოდ გამართა.

შოპენი გარდაიცვალა 1849 წელს 39 წლის ასაკში პარიზში. მის დაკრძალვაზე ჟღერდა მოცარტის რექვიემი და მისივე სი ბემოლ სონატიდან სამგლოვიარო მარში. მის საფლავს მეგობრებმა პოლონეთის მიწა გადადააყარეს.